Vlierbes & Vlierbloesem
- Dave
- 3 feb 2023
- 4 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 22 apr 2023
ELDERBERRY and FLOWER
Botanische naam:
Sambucus nigra, sambucus spp.
Gebruikelijke naam
Vlier, zwarte vlier, gewone vlier, vlierbes, elkhorn, zoete vlier.
Familie
Adoxaceae (voorheen Caprifoliaceae)
Inheems in
Europa en delen van Azië en Afrika
Gebruikte delen
Bloem (gedroogd), bes (gekookt)
Richtlijnen voor het oogsten
De bloem van de vlier kan aan de basis van de bloemtrossen verwijderd worden. Verwijder slechts enkele trossen van een boom, zodat de boom later in het jaar bessen kan produceren. De bessen moeten volledig rijp zijn voor de oogst - pluk geen groene of onrijpe bessen. Oogst de bessenstengel en scheid dan de bessen van de steeltjes.
Vlierbloesem en vlierbes zijn beide uitzonderlijke bondgenoten bij verkoudheid, griep en infecties van de luchtwegen door hun diaphoretische en antivirale werking. Ingenomen als hete thee (of tinctuur) verplaatsen vlierbloesems energie en qi naar buiten door de bloedsomloop te stimuleren en het zweten te bevorderen, waardoor gifstoffen uit het lichaam worden verwijderd en de koorts afneemt nadat het werk van het doden van ziekteverwekkers is gedaan. Vlierbloesem is ook ontstekingsremmend, antikatarraal en slijmoplossend, en helpt bij verkoudheid, sinusitis en sinusallergie om de ontsteking van het sinusweefsel te verminderen en congestie te laten verdwijnen.
Vlierbes wordt gebruikt als een algemeen voedend tonicum, met een hoge concentratie flavonoïden. Het wordt ook gebruikt als immuun tonicum om veel verkoudheids- en griepsymptomen te voorkomen en te verlichten, waaronder loopneus, hoest, keelpijn, koorts en spierpijn. Vooral in de winter en herfst is vlierbes geweldig voor kinderen als algeheel immuuntonicum. (2)
Zoals gezegd is er uitgebreid bewijs voor het gebruik van vlierbessen bij zowel de oude Europese beschavingen als de inheemse Amerikanen, waarbij vooral de laatste zeer divers is. Cherokees gebruikten vlierbessenthee en sterke aftreksels om te reageren op reuma, en vlierbloesemthee als een diaphoreticum. Andere delen van de plant (waarschijnlijk de bladeren) werden ook gebruikt in zalfjes voor huidproblemen en infecties.
De Chickasaw gebruikten infusies van takken, plaatselijk toegepast bij hoofdpijn, en over kneuzingen en wonden om abcessen af te voeren en het ongemak van infecties te verlichten. Indiaanse genezers van de Creek roerden gestampte vlierwortels in heet water en brachten ze ter verlichting aan op gezwollen borsten. De Lenape gebruikten naar verluidt afkooksels van vlierbloesem voor kinderkoliek, en afkooksels van vlierbessen voor geelzucht en leverklachten (3). De geschiedenis van het gebruik van vlier in de Indiaanse gemeenschappen is uitgebreid en gevarieerd, zoals het geval is voor alle geneeskrachtige planten waar zij (en ook wij nu) gelukkig zo gemakkelijk toegang toe hadden. (4)
Tot slot, zoals Susun Weed schreef: Er is een vrouw die in de vlierboom woont, zo gaat het verhaal. In één versie heet de vrouw in de vlierstruik Elda Mor. Zij is de bewaakster van het medicijn van de vlier. In Duitsland staat ze bekend als Frau Holle of Frau Holunder. Ze is een felle oude vrouw, wijs op het gebied van planten en mensen. Ze wordt vaak Vlierboommoeder genoemd. Ze is prachtig. Zij is Alhorn, Holder, Holler, en de "moerbei"-struik waar we omheen zingen. Zij is de ster van een sprookje van Grimm. Zij is magisch. Zij is de koningin. Ze is een felle beschermster voor hen die om haar geven.
Elda Mor deelt graag, als haar respect wordt getoond. Als je geen goede relatie met haar hebt, zal ze je eerder vergiftigen dan genezen. Als je haar eert, zal ze je steunen en je door de moeilijkste tijden heen helpen. Ze zal je kalmeren zoals alleen een grootmoeder dat kan.
Dosis voor volwassenen (6)
Thee: 1-2 theelepels gedroogde bloemen per kop kokend water, 10-15 minuten laten trekken, drie keer per dag innemen. Tinctuur: 2-4 mL (1:5 in 40%) vlierbloesemtinctuur, drie keer per dag ingenomen.
Siroop: 2-3 theelepels vlierbessensiroop, 3-4 keer per dag ingenomen.
Decoctie: 1-1,5 g gedroogde bes/dag, verdeeld over 1-3 doses
Veiligheid:
De vlierbloesems worden veilig geacht, zelfs voor kleine kinderen, en de rijpe verse bessen worden veilig geacht, tenzij ze in grote hoeveelheden worden geconsumeerd. Vlierbast, bladeren, wortels, zaden en onrijpe bessen bevatten alkaloïden en cyanogene glycosiden, die misselijkheid, braken en diarree kunnen veroorzaken, evenals depressie van het centrale zenuwstelsel en de ademhalingswegen. Deze reactie treedt alleen op als deze plantendelen vers worden gebruikt. (5)
Energie:
Verkoelend
Kruidenacties: Alteratief,Aperitief,Adstringerend,Ontzwellend,Diaphoreticum,Diureticum,Verzachtend middel,Expectorant,Laxeermiddel
Referencies
(1). Chevallier, A. (2000). Encyclopedia of herbal medicine. London: DK Publishing.
(2) Adaptogens in Medical Herbalism) Donald R Yance 408-409
(3)Kavasch, E. Barrie. “Ethnobotany of Elderberry,” The Herb Society of America’s Essential Guide to Elderberry, 2013.
(5) Gardner, Z. & McGuffin, M. (2013). American Herbal Product Association’s herbal safety handbook.
(6) Medical Herbalism by David Hoffman
Scientific Research
De informatie die wordt aangeboden op Achula en op deze pagina is alleen voor educatieve doeleinden. Achula maakt geen medische claims en is ook niet van plan medische aandoeningen te diagnosticeren of te behandelen. Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, en personen met bekende medische aandoeningen, dienen hun bevoegde zorgverlener te raadplegen voordat ze een kruidenproduct innemen. Links naar externe sites zijn alleen voor informatieve doeleinden. Achula onderschrijft ze niet en is op geen enkele manier verantwoordelijk voor de inhoud ervan. Lezers moeten hun eigen onderzoek doen naar de veiligheid en het gebruik van kruiden of supplementen.