top of page
Zoeken

STINKENDE GOUWE

  • Foto van schrijver: Dave
    Dave
  • 6 apr 2023
  • 5 minuten om te lezen

Bijgewerkt op: 13 apr 2023




Celandine


Botanische naam

Chelidonium majus

Gebruikelijke naam

Celandine, grote celandine, tuincelandine, gewone celandine, duivelsmelk, rotspapaver, zwaluwkruid, tetterkruid

Familie

Papaveraceae

Gebruikte delen

Bovengrondse delen, latex, wortels

Inheems tot

Het inheemse verspreidingsgebied van de Celandine strekt zich uit van Macaronesië, Noord-Afrika en Europa tot Rusland en delen van Azië, inclusief het Middellandse Zeegebied en delen van het Midden-Oosten.

Oogstrichtlijnen

Grote celandine is een kruid dat gewoonlijk in het voor- en najaar met de hand wordt geoogst. Om mogelijke huidirritatie te voorkomen worden tijdens het oogsten handschoenen gedragen. De plant scheidt uit alle delen latex af, waardoor het geoogste kruid aan elkaar kan kleven en er lelijk uit kan zien als het gedroogd is, of andere kruiden kan besmetten. De concentratie alkaloïden in het kruid varieert afhankelijk van het seizoen en het tijdstip van de dag, met de hoogste niveaus in de avonduren tijdens de zomermaanden. Het fenolgehalte is echter het hoogst in het vroege voorjaar als de plant nog in vegetatieve staat is, en opnieuw als hij vruchten begint te vormen. Voor de hoogste concentratie alkaloïden kunnen de wortels van 1- tot 2-jaar oude planten het beste worden geoogst tussen het vroege voorjaar en de herfst, waarbij de hoogste gehaltes in de late herfst voorkomen.


 

Celandine, ook wel bekend als Grootkruid, wordt al eeuwenlang gebruikt in de kruidengeneeskunde. Ze wordt van oudsher gebruikt voor de behandeling van allerlei kwalen, waaronder lever- en galblaasproblemen, maagzweren, kiespijn, buikpijn en huidproblemen. De latex van de plant wordt in de volksgeneeskunde ook vaak gebruikt als een plaatselijke behandeling van virale wratten.


Grote celandine, een plant met een rijke geschiedenis in de volkskruidenkunde, speelde een rol in baanbrekend farmacologisch onderzoek. Toen in het begin van de 19e eeuw morfine werd ontdekt, bracht dat de ontwikkeling van de alkaloïdenchemie als nieuw wetenschappelijk vakgebied op gang. Als lid van de papaverfamilie kwam de grote celandine in de belangstelling te staan, wat leidde tot de ontdekking van chelidonine in 1824 en een hele reeks nieuwe alkaloïden en isolatiemethoden. Ondanks zijn bijdragen aan de wetenschap blijft deze plant voor velen relatief onbekend.(1)


Grote celandine heeft een lange geschiedenis van verband met magische praktijken. In feite werd hij door de Vlaamse folklorist Isidoor Teirlinck beschouwd als een echte heksenplant. In sommige delen van Duitsland werd het zelfs "heksenmelk" genoemd en gebruikt om een magische zalf te maken die spreuken kon verwijderen van kinderen of bezetenen. Interessant is dat men geloofde dat het kruid geoogst moest worden van een kerkhof of aangebracht moest worden tijdens een begrafenis onder het licht van de afnemende maan om het meest effectief te zijn. De heilige Albertus Magnus, een Duitse theoloog en natuurfilosoof, schreef in Het Boek der Geheimen dat grote celandine, in combinatie met het hart van een mol, iemand kon helpen boven vijanden uit te stijgen en beschermen tegen ruzies en geschillen. Bovendien geloofde men dat celandine, aangebracht op het hoofd van een ziek persoon, ervoor zorgde dat deze begon te zingen als de dood nabij was, of huilde als hij zijn kwaal zou overwinnen.(2)


Celandine wordt in de moderne kruidenleer gebruikt om de lever- en galblaasfunctie te bevorderen door te werken als cholagoog en cholereticum. De ontstekingsremmende eigenschappen maken het effectief bij de behandeling van krampachtige pijn in het maag-darmkanaal en de galwegen. Kruidenkenner Matthew Wood beveelt celandine aan als een primair kruid bij aandoeningen waarbij galophoping in de galblaas ontsteking en irritatie van de galwegen veroorzaakt, met als gevolg verdikte gal en onevenwichtigheden in het spijsverteringskanaal. Celandine is ook nuttig bij de behandeling van galblaasgerelateerde hoofdpijn en neuralgische pijnen in het gezicht en het hoofd. De Duitse artsen en kruidendokters Fintelmann en Weiss waarschuwen echter dat celandine gebruikt moet worden onder begeleiding van een ervaren arts en in combinatie met andere cholagogene kruiden voor optimale resultaten.(3)


Celandine, in Rusland ook wel chistotel genoemd, wordt al eeuwenlang voor medicinale doeleinden gebruikt. Zijn latex is bijzonder nuttig bij het verwijderen van wratten, likdoorns en schimmelinfecties, en wordt zelfs erkend in de officiële Russische geneeskunde. Volgens een populair Russisch volksverhaal werd een prinses die aan eczeem leed op wonderbaarlijke wijze genezen nadat ze in aanraking was gekomen met een celandineplant.(4)


Het werd in 1978 ontwikkeld door de Oekraïense chemicus Vasyl Novytskyi, en is een toegelaten geneesmiddel in sommige landen van Oost-Europa en Rusland. Uit een overzicht van klinische proeven door Ernst en Schmidt ) bleek dat het middel in een groot aantal cellijnen antikankerwerking lijkt te hebben, wat van klinische waarde zou kunnen zijn. Zij waarschuwen echter ook dat er methodologische problemen in de onderzoeken zijn geweest en dat er aanvullend klinisch onderzoek nodig is voordat er zinvolle conclusies kunnen worden getrokken. Het Memorial Sloan Kettering Cancer Center (2021) stelde dat, vanaf 2021, "niet is aangetoond dat Ukrain kanker voorkomt of behandelt, maar in sommige gevallen nuttig kan zijn als palliatieve zorg.(5)



 

Dosis voor volwassenen

Niet voor inwendig gebruik, tenzij onder begeleiding van een ervaren arts.


Veiligheid

Het gebruik van grote celandine moet met voorzichtigheid worden benaderd vanwege tegenstrijdige informatie over de effecten op de lever. Terwijl sommige kruidenkenners inwendig gebruik tot 4 weken aanbevelen en beweren dat normale doses geen toxische effecten hebben, waarschuwen anderen om helemaal geen celandinepreparaten te gebruiken. Klinisch onderzoek heeft volgens het Europees Geneesmiddelenbureau onvoldoende bewijs opgeleverd om het gebruik ervan te ondersteunen, en er zijn meldingen van hepatotoxische effecten, waaronder hepatitis die levensbedreigend kan zijn. Het is belangrijk om een arts te raadplegen voordat je celandine voor welk doel dan ook gebruikt.(6)


Acties

Pijnstillend,Anti-inflammatoir,Antimicrobieel,Cholagoog,Choleretisch,Cytotoxisch,Oftalmologisch,Kalmerend,Spasmolytisch,Vulnerair


Energie

Uitdrogend, Verwarmend


 

Referencies:


(1)Plescher, A. (2013). Schöllkraut (Chelidonium majus L.). (2013). In B. Hoppe (Ed.), Handbuch des Arznei-und Gewürzpflanzenbaus: Band 5 Arznei- und Gewürzpflanzenbaus L-Z [Handbook of medicinal and spice plants: Volume 5 medicinal and spice plants L-Z] (pp. 488-513). Verein für Arznei und Gewürzpflanzen SALUPLANTA eV Bernburg.

(2)Teirlinck, I. (1926). Flora magica: De plant in de tooverwereld [Flora magica: Plants in the magical world]. De Sikkel.

(3)Fintelmann, V., & Weiss, R.F. (2002). Lehrbuch der Phytotherapie [Textbook of phytotherapy]. Hippokrates.

(4)Zevin, I.V. (1997). A Russian herbal: Traditional remedies for health and healing. Healing Arts Press.

(5)Ernst, E., & Schmidt, K. (2005). Ukrain–a new cancer cure? A systematic review of randomised clinical trials. BMC Cancer, 5(1), 1-7. https://doi.org/10.1186/1471-2407-5-69

(6)Nawrot, J., Wilk-Jędrusik, M., Nawrot, S., Nawrot, K., Wilk, B., Dawid-Pać, R., … Gornowicz-Porowska, J. (2020). Milky sap of greater celandine (Chelidonium majus L.) and anti-viral properties. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5), Article 1540. https://doi.org/10.3390/ijerph17051540


 

Wetenschappelijk Onderzoek:





Informatie aangeboden op Achula en op deze pagina is alleen voor educatieve doeleinden. Achula maakt geen medische claim, en is ook niet bedoeld om medische aandoeningen te diagnosticeren of te behandelen. Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, en personen met bekende medische aandoeningen, moeten hun bevoegde zorgverlener raadplegen alvorens een kruidenproduct in te nemen. Links naar externe sites zijn uitsluitend ter informatie. Achula onderschrijft deze niet en is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de inhoud ervan. Lezers moeten zelf onderzoek doen naar de veiligheid en het gebruik van kruiden of supplementen.




 
 
bottom of page